Dolfinarium Dolfijnen naar China?

Inleiding 

Het Dolfinarium in Harderwijk is de laatste tijd veel in het nieuws. Eerder dit jaar gaf het park een persconferentie waarin een nieuw plan werd voorgesteld; de weg naar een moderne(re) dierentuin en verschillende aanpassingen om het dierenwelzijn te verbeteren. Dit is het gevolg van een rapport dat werd opgesteld nadat het NVWA op bezoek was geweest in het park. De conclusie was dat er wat moet veranderen in het park. Meerdere verblijven zijn te klein en verouderd en de shows moeten nog educatiever worden. Omdat er geen budget is om compleet nieuwe verblijven te maken zullen er daarom een aantal dieren gaan verhuizen. Na het bekend maken van dit nieuws reageerden veel mensen negatief en met onbegrip op een aantal radicale stappen. Zo zullen de walrussen namelijk volledig verdwijnen uit het park. Ook de locatie waar twee Californische zeeleeuwen, acht tuimelaars en twee walrussen naartoe gaan wekt controversie; Het ontvangende park is namelijk gelegen in China. Veel mensen begrijpen deze keuze niet en zijn bang voor het dierenwelzijn. Toch is dit geen nieuw concept. Zeezoogdieren zoals vinpotigen worden al jaren van Europese parken naar China verhuisd. Waarom verhuizen Europese parken dieren in hemelsnaam zo ver weg? Heeft dit effect op het dierenwelzijn? Wat zijn de gevolgen voor de dieren die in het Dolfinarium blijven? Vandaag gaan we hier wat verder op in.

Het Dolfinarium Harderwijk is een (zee)dierenpark gelegen in Harderwijk. Het is momenteel het enige park in Nederland dat dolfijnen huisvest. Het Dolfinarium is al sinds de jaren 50' een begrip in Nederland en heeft een rijke geschiedenis. In 1955 kwamen de eerste zeezoogdieren al naar het park. Dit waren verschillende jonge zeehondjes die met de fles gevoed werden voor het publiek. Zij werden al snel gevolgd door Californische zeeleeuwen, een Patagonische zeeleeuw en uiteindelijk ook de dolfijnen. Sindsdien is het park uitgegroeid tot een waar zeedierenpark met wel zeven verschillende soorten zeezoogdieren; De tuimelaar, de Californische zeeleeuw, de bruinvis, de walrus, de gewone zeehond, de grijze zeehond en de Steller zeeleeuw. Mede hierdoor staat het Dolfinarium bekend als het grootste zeedierenpark van Europa, al zijn de meningen hier over verdeeld. Verder zijn er nog verschillende soorten haaien, roggen, overige vissen en andere lagere dieren te bekijken en zelfs aan te raken! Het Dolfinarium biedt verschillende voorstellingen en presentaties aan met deze dieren. De dolfijnen in het park zijn verdeeld over twee leefgebieden; de dolfijnendelta en het dolfijndomijn. De eerste vier dolfijnen arriveerden in 1965, hierop volgend trok het Dolfinarium in diezelfde zomer meer dan 40.000 bezoekers, een abnormaal hoog aantal voor die tijd. Ondanks het succes en de grote populariteit van dolfijnen heeft het Dolfinarium al meerdere keren moeilijke periodes doorstaan en is het park al verschillende keren van eigenaar gewisseld. Sinds eind 2014 valt het park onder 'Aspro Ocio' een Spaanse groep die eigenaar is van verschillende waterparken, aquaria, dolfinaria en themaparken. Net als menig dierenpark dat dolfijnen houdt is het Dolfinarium niet gespaard gebleven als het gaat om demonstraties van dierenrechtenactivisten.

                                                             Persconferentie
Op 19 april 2021 hield het Dolfinarium een persconferentie. Het onderwerp van deze persconferentie ging over de transformatie naar een moderne dierentuin. Hierin werd de strategie en educatieve aanpak van het Dolfinarium voor de toekomst gepresenteerd. Niet snel erna verschenen op verschillende type media berichten over deze persconferentie. Hierdoor ontstond er verwarring en soms zelfs onbegrip. "Dolfinarium laat dolfijnen niet meer door hoepels springen" luidt het op verschillende bekend nieuwssites. Hierbij blijkbaar onwetend dat dolfijnen al bijna 30 jaar niet meer door hoepels springen in het Dolfinarium. De manier van dieren houden wordt in Nederland en eigenlijk bijna overal ter wereld altijd al zeer kritisch bekeken en dierenparken moderniseren continu. Dingen die een aantal decennia geleden heel normaal waren wil het publiek nu absoluut niet meer zien. Dolfinaria en dierenparken die dolfijnen houden liggen hierbij vaak onder een vergrootglas. In veel van deze punten was het Dolfinarium altijd al een stapje voor. Al sinds de begindagen is educatie een zeer aanwezig aspect en het natuurlijke leefgebied 'de dolfijnendelta' of 'de lagune' was in de jaren 90' de eerste van zijn soort in Europa. Toch moet er wat veranderen volgens het rapport. Zo is het Steller zeeleeuwen verblijf te klein, verouderd en niet meer geschikt om de dieren in te huisvesten volgens de moderne regelgeving. Dit bassin was één van de eerste verblijven in het park, het is dus geen gekke gedachte dat het verblijf verouderd is. Ook het dolfijndomijn voldoet niet meer aan de regels, de dieren moeten meer ruimte krijgen, aldus de NVWA. Daarbij moeten de shows educatiever worden en de verblijven een meer natuurlijke uitstraling krijgen. Het Dolfinarium is direct na het bezoek al begonnen met het aanpassen van verschillende shows. Een gevolg hiervan is de de nieuwe educatieve dolfijnenshow "Oceanica" en een educatieve voorstelling met Californische zeeleeuwen. Wat er allemaal gaat veranderen en al veranderd is bespreken we zometeen in meer detail, de grootste verandering is echter dat er een aantal dieren gaan verhuizen, om meer ruimte te maken voor de dieren die in het Dolfinarium blijven.

     Vertrek van de Walrussen

Een gerucht dat eerder dit jaar al online kwam te staan is inmiddels bevestigd door het Dolfinarium; Na meer dan 45 jaar zullen de iconische walrussen vertrekken uit het Dolfinarium Harderwijk. Dit was geen makkelijke keuze voor het park. Door de corona crisis is er echter geen budget om een nieuw verblijf voor de Steller zeeleeuwen te realiseren. De Steller zeeleeuwen zullen daarom in de toekomst worden gehuisvest in het huidige walrusverblijf. De walrussen moeten dus plaats maken voor de Steller zeeleeuwen. In 1975 kwamen de eerste walrussen naar het park vanuit Moscow Zoo. Dit waren Iwan, Katinka, Pjotter en Natasja.  De walrussen waren al meteen zeer populair en zijn uitgegroeid tot een echte publieksfavoriet. Vaak worden ze als net zo iconisch gezien voor het park als de dolfijnen, misschien zelfs wel meer, want er zijn niet veel parken in de wereld die walrussen houden en al helemaal niet in Europa. Lang was het Dolfinarium één van de weinige parken met walrussen en de enige in Europa die foksucces behaalde met de dieren. Ook was het Dolfinarium het eerste park ter wereld met een walrussenshow.  In 1995 werd het eerste jong geboren en dit was een primeur voor zowel Nederland als Europa. Er worden niet vaak walrussen geboren in dierenparken en vaak zijn de geboortes niet succesvol. Nikolai zoals het mannetje genoemd werd leeft nog steeds in het park. De moeder van Nikolai is Olga, een inmiddels hoogbejaarde walrus die ook nog steeds in het park leeft. Ze heeft naast Nikolai nog een zoon gekregen genaamd Boika in 2003. Dit was heel bijzonder. het was in Europa namelijk nog niet eerder voorgekomen dat een walrus in gevangenschap tot twee keer toe succesvol was bevallen. Bovendien was er toen geen enkel dierenpark in Europa waar meer dan één walrus was geboren. Boika is helaas op vroege leeftijd overleden tijdens de narcose bij een operatie voor het verwijderen van de slagtanden. In 2004 beviel walrus Rossita van een vrouwelijk jong dat Raisa werd genoemd. Raisa is uiteindelijk uitgewisseld met walrus Olivia, de enige walrus in het Dolfinarium met slagtanden. Rossita leeft ook nog steeds in het park. Het laatste jong dat werd geboren in het Dolfinarium was Pavla in 2009, ook een jong van Rossita. Helaas is Pavla na een aantal dagen overleden. De vader van alle jongen is Igor, een mannetje dat in 2017 is overleden op de hoge leeftijd van 30 jaar. Inmiddels huisvesten twee andere parken in de buurt van Nederland ook weer walrussen. Dit zijn Tierpark Hagenbeck in Duitsland, die al een lange geschiedenis hebben met het houden van walrussen. Hun laatste overgebleven dier was "Antje" een imposant vrouwtje met grote slagtanden die sinds de jaren 70' in het park leefde en in 2003 is gestorven. Na Antje leefden er bijna 10 jaar geen walrussen meer in het park, tot 2012 toen de eerste nieuwe exemplaren arriveerden. Inmiddels leeft er een groep walrussen in het park en zijn er meerdere fokresultaten behaald. Sinds 2020 heeft het park Pairi Daiza, een dierentuin in België ook walrussen. Inmiddels de grootste groep walrussen van Europa. Samengesteld uit dieren van zowel Hagenbeck, Valencia en zelfs dieren uit Rusland. Er is inmiddels al een jong geboren en er zijn meerdere dieren drachtig. Pairi Daiza is daarmee hard op weg om het park te worden met de grootste groep walrussen ter wereld. Twee van de walrussen uit Harderwijk zullen naar Pairi Daiza verhuizen en twee dieren zullen verhuizen naar een park in China.  

Dieren naar China?

Tijdens de persconferentie werd bekend gemaakt dat er een aantal dieren zullen gaan verhuizen om meer ruimte te creëren in de leefgebieden en verblijven van het Dolfinarium. Verhuizingen zijn niet zeldzaam in dierenparken. Regelmatig verhuizen dieren, bijvoorbeeld jonge mannetjes naar andere parken. Ook worden dieren uitgewisseld tussen parken in verband met het fokprogramma. Bij zowel vinpotigen (zeeleeuwen, zeehonden etc.) als bij dolfijnen is er vaak sprake van een mannenoverschot. In de natuur verlaten jonge mannetjesdolfijnen hun groep als ze beginnen te puberen. Dit is niet vrijwillig; ze worden door de dominante vrouwtjes uit de groep gejaagd. Deze mannetjes voegen zich dan bij andere familiegroepen of vormen een mannengroep. Zo'n jonge mannengroep wordt vaak een 'bachelor' groep genoemd. Dit soort bachelorgroepen zie je bij heel veel diersoorten. Dierenparken bootsen dit na door mannetjes te verhuizen naar andere parken, er zijn zelfs parken die mannengroepen houden. In de het Dolfijndomijn in het Dolfinarium leeft ook een mannengroep.  Vinpotigen leven in een haremgroep, hierbij is één volwassen mannetje de baas. De rest van de groep bestaat uit vrouwtjes en hun jongen. De harembaas tolereert geen andere mannetjes bij zijn vrouwtjes, ook hier verlaten jonge mannetjes dus hun groep als ze geslachtsrijp worden en ook hier worden mannengroepen gevormd in de natuur. In dierenparken worden jonge mannelijke vinpotigen zoals zeeleeuwen en zeehonden vaak vroeg verhuisd om conflicten met hun vader te voorkomen. Hierdoor is er echter een probleem ontstaan; een overschot aan mannetjes. Als ieder park maar één volwassen mannetje kan huisvesten in een groep, maar wel blijft fokken dan zijn de opties natuurlijk heel snel op. Er worden namelijk te veel mannetjes geboren en er zijn niet genoeg vrije plekken in parken om deze mannetjes te huisvesten. Hierdoor worden vinpotigen al jaren steeds verder weg verhuisd, ook buiten Europa. Inmiddels zijn er al talloze vinpotigen uit Europese parken naar parken in Azië verhuisd. Ditzelfde probleem ontstaat nu ook met tuimelaars. Waar moeten alle mannetjesdolfijnen naartoe? In de laatste jaren zijn al meerdere parken in Europa een mannengroep gaan houden om een oplossing te bieden voor dit probleem, maar omdat meerdere parken blijven fokken en omdat er steeds meer parken sluiten of stoppen met het houden van dolfijnen is het nu ook voor dolfijnen tijd geworden om plekken buiten Europa te gaan zoeken. In het geval van het Dolfinarium zullen er twee Californische zeeleeuwen, acht tuimelaars en twee walrussen verhuizen naar China. Dit wekt veel zorgen op bij het publiek, met name over het dierenwelzijn en huisvesting in Azië. Het woord China in de combinatie met dieren wekt vaak nare gevoelens op. Is het in China wel goed gesteld met dierenrechten? Onderwerpen als het consumeren van honden en tappen van berengal worden dan bijvoorbeld genoemd. Het ontvangende park, Hainan Ocean Paradise is echter een splinternieuw park dat pas dit jaar open gaat. Hierdoor heeft het moderne, nieuwe verblijven en voldoet het aan alle eisen die in Europa en Noord-Amerika gesteld worden aan het houden van zeezoogdieren.  Hainan Ocean Paradise wordt getoetst als een AAA-faciliteit. Daarnaast is het een dierenpark aangesloten bij de EEP (European Endangered Species Programme) de dieren blijven dus een onderdeel van het Europese fokprogramma onder de vlag van EAZA (European Association of Zoos and Aquaria). Mensen uit de zeezoogdierenwereld weten dit vaak al: Als het gaat om zeezoogdieren dan lopen parken in Azië vaak zelfs een stapje voor in modernisatie en verzorging. Met name in China en Japan. Wel wordt er in deze parken nog een stuk meer gefocust op entertainment, iets waar we hier juist n aan het veranderen zijn. 

    Aanpassingen

Wat het Dolfinarium in de komende jaren gaat veranderen is dat er nog meer educatieve aspecten komen in de shows. Deze zullen veranderen in educatieve dierpresentaties. Een recent voorbeeld hiervan zijn "Oceanica", de nieuwe educatieve voorstelling in het dolfijndomijn en de educatieve voorstelling met de Californische Zeeleeuwen. Zij zijn recentelijk veranderd van een show naar een voorstelling waar educatie centraal staat. Verder komt er een nog verdere focus op de bewustwording van de bezoeker voor plastic soep in de oceaan. Ook de informatie die tijdens de educatieve voorstelling in de dolfijnendelta wordt gegeven is al aangepast. Er wordt meer verteld over gedrag, leefomgeving en conservatie. Zowel aan educatie over dieren als conservatie van wilde dieren en hun leefomgeving wordt de laatste jaren veel aandacht besteed via voorstellingen, parkborden en social media. Een voorbeeld hiervan is de "Pole to Pole" campagne die al in 2014 van start ging. Ook zal er financiële ondersteuning blijven uitgaan naar wetenschappelijk onderzoek. Sinds de oprichting van het Dolfinarium zijn er al meer dan 100 onderzoeken uitgevoerd door of in samenwerking met het Dolfinarium. Het doel van een dierpresentatie en de vroegere shows is om de bezoekers de dieren te laten beleven terwijl ze leren over deze dieren. Het motto wat hier altijd naar voren komt is: Ontdek - Beleef - Bescherm; Bezoekers zien en leren over de dieren en hun wilde soortgenoten en daardoor voelen ze een sterke verbinding met deze dieren. Uit deze verbinding komt voort dat men deze dieren wil beschermen en dit zet mensen aan tot natuurbehoud. Ook de Europese dierentuin organisatie EAZA onderschrijft het belang van zeezoogdieren presentaties. Het Dolfinarium heeft inmiddels aanpassingen doorgevoerd in alle educatieve presentaties met dieren. Er is gekozen om alleen nog natuurlijke gedragingen te laten zien of gedragingen die worden gebruikt bij de medische training van de dieren. Veel van deze onnatuurlijke gedragingen werden al decennia niet meer toegepast in het park. Denk hierbij aan het springen door een hoepel of het trekken van een bootje. In de dolfijnendelta werd zelfs al geen waterwerk meer gebruikt en vrijwel alleen maar gebruik gemaakt van natuurlijke gedragingen en gedragingen uit de medische training. Bovendien gaat er nog meer aandacht worden besteed aan de volgende aspecten, zowel in de voorstellingen als op alle andere kanalen van het Dolfinarium: Natuurbehoud, zorg voor de natuur , Biodiversiteit , De soort en het soorteigen gedrag, Natuurlijke habitat van dieren, Bedreigingen voor de dieren veroorzaakt door de mens, Vervuiling van het leefgebied, Ecologie en natuurlijk gedrag van de diersoorten en de relatie tussen mens en dier onder menselijke zorg. De verblijven zullen de komende tijd worden aangepast. Hierbij staan meer ruimte en een natuurlijkere leefomgeving centraal. De Steller zeeleeuwen zullen dus uiteindelijk hun intrek nemen in het huidige walrusverblijf. Met het vertrek van de walrussen komt er dan een verblijf vrij. Dit opent de mogelijkheid een nieuwe soort te huisvesten, hier wordt momenteel naar gekeken. Het is een grote stap voor het park, maar geen slechte stap. Moderniseren, meer ruimte creëren en focus op educatie en natuurbehoud zijn stappen die parken zullen moeten ondergaan om mee te gaan met de tijd,