Orka Morgan: Feiten en Fabels
Inleiding
Wie is Orka Morgan?
Morgan is een vrouwelijke orka (Orcinus orca) die momenteel gehuisvest wordt in de dierentuin Loro Parque, Tenerife op de Canarische Eilanden. Ze is op 23 juni 2010 opgevangen door Dolfinarium Harderwijk nadat ze alleen en extreem vermagerd werd gesignaleerd in de Waddenzee nabij Lauwersoog. Morgan's verhaal maakte veel los in de Nederlandse media destijds en verschillende partijen vochten over het lot van de eenzame orka. Dit kwam uiteindelijk zelfs tot een rechtszaak! Hoewel Morgan intussen al bijna 10 jaar in Tenerife leeft, verschijnt zij vandaag de dag nog regelmatig in het nieuws en vechten dierenactivisten nog steeds tegen de verplaatsing van het dier naar Loro Parque. Ook deze week kwam Morgan weer veelvuldig in het nieuws vanwege een uitzending over het dier in het programma "Zembla". Morgan zou het slecht hebben in Loro Parque, tegen de afspraken kunstjes doen in shows en er zijn door de jaren heen zelfs berichten in het nieuws geweest dat ze zelfmoord zou willen plegen! Hoe zit dit nu precies? Ik bezoek Morgan al sinds het allereerste begin. Ook sinds ze in Tenerife verblijft en schrijf regelmatig artikelen en blogs over mijn bevindingen met daarin ook talrijke duidelijke foto's, zodat goed te zien is hoe het met haar gaat. Hierbij ga ik zowel achter de schermen, als gewoon als bezoeker naar het park. Vandaag wil ik wat fabeltjes over Morgan uit de wereld helpen en wat feiten benadrukken. Ik vind het namelijk belangrijk dat als er dingen in het nieuws worden gedeeld, deze wel feitelijk zijn! Uiteraard kun je de mening hebben dat deze dieren niet in gevangenschap moeten leven, maar ga alsjeblieft geen onwaarheden verspreiden om een punt te maken!
Fabel: Morgan is uit de zee gevangen door het Dolfinarium in Harderwijk.
Feit: Het Dolfinarium is benaderd door het LNV om de verzwakte Morgan op te vangen en te rehabiliteren.In veel berichten over Morgan staat dat ze door het Dolfinarium weg 'gevangen' is uit de Noordzee. Dit is niet feitelijk. Dierenparken in Nederland mogen absoluut niet op eigen houtje zomaar wilde dieren wegvangen uit het Nederlandse deel van de Noord en Waddenzee! Ongeveer een week voor haar opvang kwamen de eerste meldingen binnen over een “groot zeezoogdier” dat door vissers werd gezien in de wateren rond Lauwersoog. Waarnemingen van orka’s in Nederlandse wateren zijn niet ongewoon, maar wel redelijk zeldzaam vergeleken met lokale soorten zoals de bruinvis of witsnuitdolfijn. Niet lang na de meldingen kwamen de eerste beelden van Morgan boven water, opgenomen vanuit een boot van het LNV. Het werd bevestigd dat het om een orka ging en er werd contact gelegd met het Dolfinarium in Harderwijk om een reddingsplan en opvang te realiseren voor het verzwakte dier. Het Dolfinarium had hiervoor de ervaring en faciliteiten en was bereid dit uit te voeren. Morgan was extreem vermagerd. Ze woog bij aankomst in het Dolfinarium 430 kilogram en was 3,57 meter lang. (Een normaal gewicht voor een orka van die lengte ligt rond een minimum van 660 kilogram volgens de dierenarts destijds!) Haar leeftijd werd geschat op 2 tot 3 jaar oud. Lichaamsvet was zo goed als afwezig. Het was duidelijk dat dit dier op het randje van de dood balanceerde en veel experts geloofden dat ze haar eerste week niet zou overleven.
Boven: De vermagerde Morgan in Dolfinarium Harderwijk. Hier was ze zelfs al in betere staat dan bij vondst, maar nog steeds zeer mager.
Fabel: Dolfinarium in Harderwijk was nooit van plan om Morgan vrij te laten en ging haar zelfs trainen.
Feit: Het Dolfinarium heeft het rehabilitatieproces gestart, met het doel Morgan zo snel mogelijk weer gezond te krijgen.Het protocol voor geredde zeezoogdieren is in eerste instantie medische zorg te dragen voor het dier. Daarna wordt het rehabilitatieproces gestart met het uiteindelijke doel het dier weer terug te brengen naar de natuurlijke omgeving. Dit is echter niet altijd haalbaar. Er zijn verschillende redenen waarom een dier niet terug kan keren naar het wild. Zo kan het dier een afwijking of beperking hebben en/of aanhoudende gezondheidsproblemen waarvoor het bijvoorbeeld medicatie nodig heeft. Ook jonge dieren die nog niet hebben kunnen leren hoe ze kunnen jagen en overleven zijn geen geschikte kandidaat voor uitzet. In het geval van Morgan werd er door onafhankelijke experts besloten dat ze onmogelijk in haar eentje zou kunnen overleven in het wild. Dit omdat orka’s in het wild in complexe sociale groepen leven wat vooral bij jonge dieren essentieel is in de kans op overleven. Haar in een willekeurige groep wilde orka’s integreren werd beschreven als een te groot risico en een onrealistische procedure. Intussen werd Morgan inderdaad getraind. Simpele gedragingen, zoals het sturen van Morgan naar een andere trainer of het stationeren (Stil liggen) bij een trainer maakte haar dagelijkse medische behandelingen een stuk minder stressvol voor het dier. Zo moest ze in het begin nog door meer dan tien man achterna worden gezeten om haar te wegen, terwijl ze het na de simpele training vrijwillig onderging. Deze medische training is deel van de zorg van alle zeezoogdieren in gevangenschap.
Boven: Morgan met haar verzorgers en trainers in Dolfinarium Harderwijk. Ze reageerde actief en positief op het team.
Fabel: Het Dolfinarium in Harderwijk liet meteen publiek bij Morgan en gebruikte haar als attractie.
Feit: Morgan verbleef in de kritieke periode achter de schermen, ze was te bekijken via een webcam. Pas later mochten bezoekers haar beperkt bekijken.
Het is in veel opvangcentra mogelijk om de opvang en rehabilitatie van zeedieren te volgen als bezoeker. Denk maar aan opvangcentra als SOS Dolfijn en Ecomare. Morgan was echter zeer verzwakt en verbleef in deze eerste, kritieke periode achter de schermen. Hierdoor was het voor bezoekers niet mogelijk om haar te zien of het proces te kunnen volgen. Intussen kreeg het Dolfinarium honderden tot duizenden e-mails van mensen die interesse hadden en het dier graag wilden bekijken. Er werd daarom een webcam opgezet zodat bezoekers het dier live konden bekijken op het grote doek van het filmtheater in het Dolfinarium. Toen Morgan onverwachts sneller opknapte dan verwacht was zij op beperkte uren van de dag te zien voor bezoekers. Dit door de uitermate grote interesse en uit het oogpunt van educatie. Er was tenslotte niet iedere dag een orka te zien in Nederland. Mensen kregen de gelegenheid om 5 minuten te blijven staan bij het bassin en werden dan verzocht om door te lopen. Mensen uit heel Nederland zijn naar Morgan komen kijken in de periode dat zij in het Dolfinarium verbleef.
Boven: Morgan die op deze foto's al ontzettend in gewicht is aangekomen en hersteld. Op dit punt mochten bezoekers haar beperkt bekijken.
Fabel: Er is onvoldoende gezocht naar de mogelijke familie van Morgan.
Feit: Vrijwel meteen na haar opvang werd er op verschillende manieren gezocht naar haar exacte familiegroep.
Verschillende pogingen werden gedaan om Morgans exacte familiegroep te lokaliseren. Alleen dan was er een aannemelijke kans dat ze een uitzet in het wild zou overleven. Een aantal methodes die hiervoor zijn gebruikt waren het matchen van haar DNA, geluid en foto’s van haar rugvin met de bestaande database van bestudeerde orka populaties. Ook is er contact gelegd met mensen die wilde orkagroepen bestudeerden om te kijken of er ergens een jong dier miste. Helaas kwam hier geen exact resultaat uit. Wel kwam hier uit dat ze waarschijnlijk verwant was aan orka's die voorkomen in Noorwegen. De volgende stap was om een permanent nieuw thuis te vinden voor Morgan waar ze met soortgenoten zou kunnen leven. De intentie de orka in gevangenschap te houden beviel niet iedereen. Er werd zelfs wereldwijd negatief op gereageerd en zelfs vandaag de dag is het nog een gevoelig onderwerp voor velen. Verschillende dierenrechtenorganisaties kwamen tevoorschijn en trokken de intentie van het Dolfinarium in twijfel. De “Free Morgan Foundation” was een van de groepen die hier een grote rol in speelden. Uiteindelijk werd Loro Parque gekozen als Morgan’s nieuwe bestemming. De kritiek werd groter en dierenactivisten namen nu ook actie. Er kwamen protesten buiten het Dolfinarium, er werden flyers uitgedeeld aan parkbezoekers en er kwamen dreigbrieven en e-mails binnen gericht aan het Dolfinarium en haar medewerkers. Hierin werden zij uitgemaakt voor dierenbeulen en zelfs moordenaars. Ondanks deze acties namen de volgers van de Free Morgan Foundation toe en werd er zelfs een rechtszaak aangespannen om het lot van Morgan te bepalen. De uitkomst hiervan (en van vele andere rechtszaken die daarop volgden) was opnieuw dat Morgan simpelweg niet zou kunnen overleven in het wild.
Fabel: Het Dolfinarium heeft veel geld verdiend aan Morgan en Loro Parque heeft haar gekocht.
Feit: Morgan heeft het Dolfinarium ongeveer een miljoen euro extra gekost. Bovendien: Dierenparken in Europa wisselen dieren uit
Veel dierenactivisten beschuldigen het Dolfinarium ervan dat ze veel geld hebben verdiend aan het tonen van Morgan aan het publiek. Ook zou ze verkocht zijn aan het Spaanse dierenpark Loro Parque. Beide verhalen zijn fabeltjes. Het Dolfinarium leed in het jaar dat Morgan in het park verbleef zelfs verlies en had dalende bezoekersaantallen! Bovendien heeft het park na haar transport bekend gemaakt dat het dier ongeveer een miljoen heeft gekost aan zorg, huisvesting, medicatie en extra personeelsuren. Bovendien kopen dierenparken binnen Europa al jaren geen dieren meer van elkaar. Er is tussen deze parken sprake van uitwisseling. Vrijwel alle diersoorten hebben een coördinator die de genetische diversiteit in de parken in de gaten houdt en bepaalt wanneer er teveel dieren in een park zijn en waar deze dieren naartoe verhuizen. Hoewel er geen geld wordt neergelegd voor de dieren zelf, komt het wel voor dat het ontvangende park de transportkosten (deels) vergoed. Dit is ook gebeurt in het geval van Morgan.
Fabel: Er waren regels dat er niet met Morgan mocht worden gefokt en dat ze niet mee mocht doen in shows
Feit: Dit is een fabeltje dat al sinds het begin wordt verspreid door dierenactivisten. Er zijn geen beperkingen in het houden en huisvesten van Morgan.
Ik citeer hier even Dr. Javier Almunia, directeur van de Loro Parque Foundation die ik in 2018 al interviewde over dit fabeltje: “Het is absoluut onwaar dat er beperkingen zijn in het fokken of vertonen van Morgan. Dit is een leugen verspreid door dierenrechtenorganisaties om hun eigen argumenten sterker te maken. De Free Morgan Foundation heeft zelfs een brief ontvangen van de Spaanse regering die bevestigd dat er geen beperkingen zijn in het houden en huisvesten van Morgan. Toch verspreiden ze deze leugen nog steeds. We hebben de documenten om dit te bewijzen en delen deze graag met iedereen die hier in geïnteresseerd is”. In de exportvergunning van Morgan stond dat ze mocht worden gebruikt voor fok, wetenschappelijk onderzoek en educatieve doeleinden. De shows en presentaties in Loro Parque vallen onder deze educatieve doeleinden, net zoals bijvoorbeeld de presentaties in Dolfinarium Harderwijk. Bovendien is het niet waar dat oud-staatssecretaris Henk Bleker hier niet van op de hoogte was, zegt Loro Parque. "Alle zeezoogdieren in dierenparken worden getraind en gebruikt in shows en presentaties om ze verrijkt te houden, het zou oneerlijk en frustrerend zijn voor Morgan om haar hier niet aan mee te laten doen".
Boven: Morgan in Loro Parque op de weegschaal. Ze is inmiddels erg gegroeid en ziet er goed uit. Haar huid is gaaf en ze is mooi op gewicht.
Fabel: Morgan wordt continu aangevallen in Loro Parque en zit onder de krassen, ook heeft ze kapotte tanden.
Feit: Morgan is één van de dominantere orka's in Loro Parque en is absoluut niet het laagste in rang.
Regelmatig verschijnen er foto's van Morgan met krassen en een kapotte kin. Dit zijn foto's van haar eerste paar maanden in Loro Parque. Haar kin was al ruw en kapot toen ze gevonden werd in het wild en ze zat onder de krassen. Ook tijdens haar introductie en het bepalen van de rang liep ze wat krassen, de zogenaamde 'rakemarks' op in Loro Parque. Orka's en andere dolfijnen communiceren namelijk met hun tanden. Dit kan zijn uit speelsheid, bepalen van rang en tijdens conflicten. Hierbij lopen de dieren oppervlakkige krassen genaamd 'rakemarks' op. Vrijwel alle orka's, wild en in gevangenschap hebben deze rakemarks, op de dieren die alleen leven na. Zij hebben immers geen soortgenoten om mee te communiceren. Vaak heeft het dominante dier uit de groep bijna geen rakemarks, aangezien zij het hoogste in rang is. Inmiddels is Morgan een grote, sterke orka en heeft ze vrijwel geen krassen meer. Ze is namelijk lang niet het laagste dier in rang, aangezien ze een vrouwtje is. Tijdens mijn bezoeken heb ik haar altijd van heel dichtbij mogen zien en fotograferen. Hier zie je dat haar huid glad en zonder beschadigingen is. Haar tanden zijn wel duidelijk verslechterd sinds ze uit Harderwijk is vertrokken. Een bekend probleem in gevangenschap bij orka's is het afslijten van de tanden omdat ze hun omgeving aftasten met hun bek. Omdat die omgeving in gevangenschap vrijwel altijd van harde materialen is slijten de tanden zichtbaar. In het wild komt deze slijtage ook voor, maar op een veel langzamer tempo. Dieren in het wild zouden moeilijker overleven zonder scherpe tanden. Dit omdat het dan moeilijker wordt prooien te vangen. Dieren in gevangenschap hoeven niet te jagen en de gevolgen van deze slijtage zijn dus minder groot. Verzorgers en trainers in gevangenschap houden het gebit van de dieren heel goed bij. Zij controleren met speciale apparatuur op infecties en houden de tanden goed schoon. Bij kapotte tanden wordt de kern weggehaald, zodat de dieren geen pijn ervaren. Deze procedure heb ik zelf meerdere keren meegemaakt en de dieren, waaronder Morgan doen hier vrijwillig aan mee.
Fabel: Morgan wil zelfmoord plegen door op het platform te gaan liggen.
Feit: "Beachen" is een gedraging die zowel in het wild als in gevangenschap voorkomt en voorkomt in de training.
Een aantal jaren geleden verschenen er beelden van Morgan die minutenlang op het platform lag in Loro Parque. De meest overdreven aannames werden daarna gemaakt op het internet, met name door dierenactivisten. Ze zou 'zelfmoord willen plegen' door buiten het water te gaan liggen, was de conclusie van veel mensen. Het zogenaamde 'beachen', is een gedraging die voorkomt onder zowel wilde orka's als orka's in gevangenschap. Beachen in het wild wordt vooral gebruikt tijdens het jaaggedrag. Bijvoorbeeld door orka's in Zuid-Amerika die razendsnel het strand opkomen om jonge zeeleeuwen te vangen. In Canada komen de dieren regelmatig in ondiep water liggen om zich te schuren tegen ronde kiezels. In gevangenschap is het beachen een deel van de gezondheidstraining. Door helemaal uit het water te komen kan het dier worden gewogen en goed worden bekeken. Ook in shows wordt het beachen gebruikt om de dieren beter aan het publiek te laten zien. Dieren in gevangenschap zijn dus zeer bekend met het beachen en voor hen is het zelfs een positieve ervaring, waar ze vaak voor worden beloond. Redenen voor het beachen buiten training kan zijn om bepaalde dieren te ontlopen, om aandacht te vragen van trainers/verzorgers maar ook simpelweg voor de 'lol'. Veel dieren maken er een kunst van zo lang mogelijk op de rand van het bassin te balanceren bijvoorbeeld.
Boven: Morgan die de gedraging 'Beachen' vertoond uit eigen initiatief, tijdens een kroelsessie en tijdens een presentatie.
Fabel: Morgan kan nog steeds worden uitgezet in het wild.
Feit: Er is bewezen dat Morgan doof is, ze zou het daarom in het wild niet overleven.
Al voor ze naar Loro Parque kwam werd er vermoed dat Morgan misschien gehoorproblemen had. Na haar aankomst in Loro Parque zijn er verschillende akoestische tests en onderzoeken gedaan waaruit bleek dat ze eigenlijk doof is. Dit bleek een nog groter argument te zijn tegen haar vrijlating en waarom ze niet zou kunnen overleven in het wild. Misschien kon dit zelfs de reden zijn dat ze haar groep in de eerste plaats was verloren. Nadat haar doofheid werd ontdekt zijn er speciale trainingsmethodes voor haar ontwikkeld die lichtsignalen gebruiken in plaats van geluid. De andere orka’s in Loro Parque reageren nu ook op deze vorm van training.
Boven: Morgan wordt getraind met lichtsignalen in plaats van een fluittoon vanwege haar doofheid. Hiervoor zijn over het hele terrein lampen aanwezig.
Fabel: Morgan brengt Loro Parque ontzettend veel geld, ook is ze eigendom van Seaworld.
Feit: Morgan kost Loro Parque veel meer geld dan ze opbrengt. Ze is geen eigendom van Seaworld.
Een veel gebruikt argument van activisten is dat Loro Parque geld verdient aan Morgan omdat er shows met haar worden gedaan. Het feit is dat Loro Parque al 5 orka's had bij aankomst van Morgan en er weinig tot geen verschil is in opbrengst of bezoekersaantallen bij één extra dier. Het overgrote deel van de bezoekers kunnen de dieren niet eens uit elkaar houden en herkennen Morgan niet tussen de andere dieren. Wel kost een extra dier per jaar bijna een miljoen euro extra aan zorg, voedsel, medicatie en in het geval van Morgan extra zorg en trainingsmiddelen vanwege haar doofheid. Ook de negatieve PR die het park heeft ontvangen door de opvang van Morgan en alle extra communicatie rondom het dier brengen extra kosten met zich mee. Daarbij is Morgan geen eigendom van Seaworld. Dieren die worden opgevangen in Nederland zijn eigendom van de Nederlandse staat. Momenteel is overigens geen enkele orka in Loro Parque meer eigendom van Seaworld. Loro Parque heeft jaren geleden de 5 overige dieren van Seaworld gekocht nadat Seaworld aangaf niet meer te willen fokken met de orka's in Seaworld's eigendom. Omdat Loro Parque niet achter deze beslissing stond aangezien fokken en jongen opvoeden deel is van het dierenwelzijn, hebben zij alle orka's overgenomen en zijn ze nu dus allemaal eigendom van Loro Parque zelf.
Fabel: Morgan werd kunstmatig geïnsemineerd in Loro Parque en bewust gebruikt voor de fok.
Feit: Morgan werd per ongeluk drachtig op de natuurlijke wijze.
Op 3 december 2017 werd voor het publiek bevestigd dat Morgan drachtig was. Dr. Jorge Soares, veterinair directeur van Loro Parque bevestigde dit met een officieel statement. Dit zorgde opnieuw voor veel ophef vanuit allerlei partijen, vooral onder de dierenwelzijnsgroepen en dierenactivisten. Ik citeer uit het interview dat ik had met Dr. Javier in 2018: "We ontdekten haar dracht in november 2017 en er werd een schatting gemaakt dat ze toen zo’n vijf maanden drachtig was. Het was een natuurlijke paring. We doen niet aan kunstmatige inseminatie in Loro Parque. De vader is op dit moment onbekend omdat het een spontane paring was buiten onze observatie om toen de dieren aan het socialiseren waren. We ontdekte het tijdens een reguliere routine. We gebruiken echografie om de cyclus en de eierstokken van de vrouwelijke dieren te monitoren. Een kleine foetus werd tijdens deze check-up ontdekt. Het werd pas na vijf maanden ontdekt omdat de baarmoeder van een orka erg groot is en ze een hele dikke laag lichaamsvet hebben waardoor het beeld makkelijk kan vertekenen. Dit maakt het vrij makkelijk iets te missen, vooral omdat het niet ons hoofddoel is te zoeken naar een foetus". Hormoonpeilen controleren is geen vast deel van onze medische routines omdat fokken met de orka’s niet onze belangrijkste focus is. We observeren wel de cyclus van de vrouwelijke orka’s zodat we ze van de mannelijke dieren kunnen scheiden in de vruchtbare periode. Op deze manier hoeven we de dieren geen anticonceptiemiddelen toe te dienen, die schadelijk kunnen zijn op een lange termijn. Zo kunnen de dieren toch hun natuurlijke gedrag uitoefenen. We wilden Morgan zeker de kans geven om moeder te zijn in de toekomst omdat dit een heel belangrijk deel is van het natuurlijke gedrag van een orka. Het plan was echter om nog een aantal jaren te wachten voor we onze groep orka’s weer wilden gaan uitbreiden”. Het hele interview is hier te lezen.
