Achter de schermen bij
Aquazoo Löbbecke Museum!
Inleiding
Op Valentijnsdag stond mij een hele leuke verrassing te wachten; Ik mocht achter de schermen kijken in de museum archieven van het Aquazoo Löbbecke Museum in Düsseldorf! Dit is een gesloten ondergronds magazijn waar hele kostbare collectiestukken liggen opgeslagen. Normaal gesproken komen hier geen bezoekers, dus dat was extra speciaal! We daalden af onder het aquarium, (de leidingen van het pomp en filtratiesysteem liepen letterlijk boven ons!) naar de oude archieven. Het is een warme, benauwde plek, waar alleen kunstmatig licht mag komen en een gecontroleerd klimaat is. Het bestaat uit verschillende ruimtes, waaronder een preparatie ruimte, een kantoor en de opslag en archieven zelf. Het deed mij erg denken aan een bunker en de gangen er naartoe waren echt een doolhof met allemaal waarschuwingsstickers op de deuren (chemische stoffen, verboden toegang etc.). Er lag echt alles wat je maar kunt bedenken. Opgezette dieren, geweien, huiden, modellen, schedels, skeletten en andere botten, insecten, dieren op sterk water, beelden, mallen, schetsen en een heel archief met oude dierentuinfoto's! Echt een snoepwinkeltje voor iemand zoals mij! Mensen die mij goed kennen weten dat ik best wel een museumnerd ben, al helemaal als het om vogels en zeezoogdieren gaat. Ik kon hier dus ook echt uren kijken! Ik mocht alles wat ik maar wilde zien en zelfs hanteren! Sommige stukken waren echter te kostbaar om uit hun doos of beschermende kast te halen en daardoor slecht te fotograferen. Ik heb een aantal hoogtepunten en foto's die wel goed gelukt zijn hieronder in de blog gezet.
Aquazoo Löbbecke Museum is een museum, educatiecentrum en aquarium in Düsseldorf, Duitsland. Hoewel de titel het misschien doet denken, heeft dit niets te maken met de Aquazoo in Leeuwarden. Het gaat hier enkel op dezelfde term in de titel. Net zoals dat niet alle Marinelands en Seaworlds over de hele wereld bij elkaar horen. In Aquazoo kun je een indrukwekkende verzameling vissen, reptielen, insecten en zelfs vogels bekijken. Zo hebben ze pinguïns en papegaaiduikers. Naast het leven in de zee en andere wateren kun je er ook leren over de evolutie van dieren, mineralen en het ecosysteem. Er leven ongeveer 450 verschillende soorten dieren. Zeewater, zoetwater, tropen, reptielen en insecten hebben een eigen gedeelte. Je loopt een vaste route. Aquazoo Löbbecke is jarenlang dicht geweest in verband met een grote verbouwing. Veel van de dieren verbleven toen tijdelijk in andere dierenparken, ook in Zoo Duisburg. Na de heropening was het museum meteen weer groot succes! Ik ben net na de opening gegaan en schreef toen een korte blog over het museum en met name het aquariumgedeelte. Deze kun je hier vinden voor een foto impressie van de dieren en verblijven in het aquarium. Vandaag gaan we juist verder in op het museum aspect. Ik ben na de heropening in 2018 in het totaal drie keer in Aquazoo Löbbecke museum geweest, maar nog nooit eerder achter de schermen. Uiteraard bezocht ik eerst ook het publieke gedeelte. De verblijven en met name de koralen in de bakken zijn flink gegroeid en alles is een stuk minder kaal sinds mijn eerste bezoek. De koralen en planten zijn zeer mooi en professioneel opgesteld.
Boven: Een aantal van de hoogtepunten in de collectie achter de schermen: Kasten en vitrines per diergroep, De schedel van een zeeluipaard en de schedel van een doegong! Veel schedels komen van dierentuindieren en sommigen hebben zelfs nog de naam van het dier bij de beschrijving staan!
Collectie
Het grootste deel van de collectie komt uit het privé bezit van Josef Pallenberg (1882 - 1946). Josef was een excentriek figuur die het bekendste werd als beeldhouwer voor verschillende dierenparken en musea. Zo heeft hij bijvoorbeeld de bronzen dierenbeelden in Tierpark Hagenbeck vervaardigd en ook is hij verantwoordelijk voor de grote dinosaurus beelden in Zoo Berlin. Hij was echter veel meer dan alleen beeldhouwer en had een enorme passie voor het dierenrijk. Vanaf zijn zesde levensjaar begon hij al met het tekenen van dieren na een bezoek aan de dierentuin van Keulen. Een passie werd toen geboren! Hij heeft bijna zijn hele leven geweid aan het verzamelen van zowel levende als dode exotische dieren. Ook maakte hij schetsen, foto's en beelden van exotische en uitgestorven dieren, ook maakte hij levensechte mallen van dode dierentuindieren om later beelden van te gieten. Hij had een soort van obsessie om alles wat maar met dieren te maken had vast te leggen. Hierdoor werd hij ook wel de 'wetenschappelijke kunstenaar' genoemd. Hij deelde zijn bevindingen en kunst ook met verschillende musea en dierentuinen, waar hij bijna dagelijks kwam om de dieren te observeren. Zijn studio lag eerst dicht bij de dierentuin van Keulen. Hier hield hij zelf ook dieren zoals wilde zwijnen, leeuwen en een tamme wolf. Er was vanuit zijn omgeving vaak kritiek op hem omdat hij deze dieren ook publiekelijk uitliet aan een riem. Uiteindelijk verhuisde hij naar Düsseldorf, waar hij in 1912 zijn eigen kleine privé dierentuin opzette. Zijn jongere broer Christian hielp hem daar met het verzorgen van de dieren tot hij werd opgeroepen voor de militaire dienstplicht in 1915. Josef wijdde zich uiteindelijk volledig aan zijn werk; de studie van het dierenrijk op iedere mogelijke manier. Hij maakte ook vele studiereizen naar het buitenland, waaronder ook de Verenigde Staten, waar hij beelden vervaardigde voor onder andere de dierentuin van Detroit en Cincinnati.
Tijdens de tweede wereldoorlog werd zijn studio deels beschadigd door een bombardement. Een heel groot deel van zijn verzameling, schetsen, beelden en anatomische tekeningen gingen hierbij verloren. Wat er van over was; 575 beelden, 1300 schetsen en bijna 900 dierlijke resten werden toen uitgeleend aan het Aquazoo Löbbecke Museum om ze veilig te stellen. Josef stierf in 1946, waarbij zijn collectie definitief geschonken werd aan het museum. Hier ligt de collectie tot op de dag van vandaag in de archieven. Vrijwel alle stukken in deze collectie zijn (helaas) te broos en kwetsbaar om in de publieke tentoonstellingen te gebruiken. De meeste dierlijke resten zijn door Josef zelf schoongemaakt en dus niet op een professionele manier. Hierdoor zijn de botten en schedels niet compleet schoon en zitten er vaak nog afbreekbare delen zoals huid, haar of veren aan. De meeste schedels zijn van ex-dierentuindieren, in sommige gevallen staat de naam van het dier zelfs nog op de schedel of op het kaartje wat erbij zit! Echt ontzettend uniek om dan de schedel vast te hebben van een dier wat al bijna 70 jaar dood is en dan ook nog zijn/haar naam te weten. Ook zijn er stapels en stapels van mappen met de schetsen en anatomische tekeningen die Josef heeft gemaakt, evenals duizenden persoonlijke foto's die hij heeft gemaakt in de dierentuinen in die tijd! Dit geeft een unieke en nooit eerder geziene impressie van Duitse dierentuinen en de soorten die daar gehouden werden in de periode van 1900 tot 1945. Het was echt ongelofelijk om door al deze foto's heen te bladeren en al die geschiedenis te kunnen zien. Er zijn ook een aantal schedels en foto's aanwezig van dieren die recentelijk zijn uitgestorven zoals het Schomburgk-hert, originele wilde Paterdavidsherten en de buidelwolf.
Boven: De schedels van verschillende zeldzame vogels. Onder andere de albatros, maraboe, schoenbek ooievaar, helmkasuaris en verschillende neushoornvogels, roofvogels en pinguïns. Dit is slechts een fractie van wat ze allemaal hadden en wat ik heb gezien!
Hoogtepunten
Helaas heb ik niet alles vast kunnen of mogen leggen. Sommige stukken waren simpelweg te kwetsbaar of waardevol om uit hun vitrine, doos of andere bescherming te halen. Ook de schetsen en de foto's mochten niet te lang aan het licht worden blootgesteld. Ik heb wel te horen gekregen dat ik altijd terug mag komen om door deze mappen te bladeren als ik iets specifieks zoek! Er was ook een enorme stelling met walvisachtigen, deze lagen alleen erg dicht op elkaar en waren ook moeilijk te fotograferen. Ik heb zo ongelofelijk veel gezien dat het bijna niet mogelijk is om alle favorieten op te noemen. Toch heb ik hieronder een aantal hoogtepunten gezet. Zo lag er bijvoorbeeld een gigantische tuimelaar schedel! Dit exemplaar was zo enorm groot, dat ik echt twijfelde of het wel een tuimelaar was! De tanden waren ook echt enorm en lomp. Twee keer zo groot als bij een 'normale' tuimelaar. Dit was een trend die je ook zag bij de geweien; De meest grote en uitzonderlijke stukken werden natuurlijk aan collecties toegevoegd en naar musea gestuurd. Er hingen echt geweien van Afrikaans wild die zo groot waren dat het bijna nep leek.. zulke enorme exemplaren komen vandaag de dag gewoon niet meer voor in het wild, die zijn allemaal al uitgeroeid door de mens intussen.. Andere highlights waren een walrus schedel (mannelijk én vrouwelijk!) een enorme ijsbeer schedel, verschillende grote katten en honden waaronder de Afrikaanse wilde hond, schedels van de doegong en lamantijnen, allerlei soorten primaten en vinpotigen. De schedels van de zeeluipaard en een model gegoten uit een mal van een echte Indus/Ganges rivierdolfijn waren een absolute favoriet. Veel dieren die ik heb mogen zien en zelfs hanteren had ik nog niet eens ooit in het echt gezien en ik ga er waarschijnlijk nooit meer zo dichtbij zijn! Dus dit was echt heel speciaal. Al met al een fascinerende en onvergetelijke dag!
