Opening Vinvis skelet Ecomare  

Inleiding 

Op 20 augustus 2017 spoelde een dode walvis aan in Texel tussen strandpaal 17 en 18. Ondanks de verre staat van ontbinding, kon geconstateerd worden dat het om een vrouwelijke gewone vinvis van tussen de 18 en 20 meter ging! Ecomare besloot het skelet van de bijzondere walvis tentoon te stellen, zodat iedereen de mogelijkheid kreeg om dit enorme dier te bekijken. Gewone vinvissen zijn de op één na grootste walvis ter wereld. De blauwe vinvis is de enige walvis die nog groter kan worden. Ecomare heeft al verschillende walvis skeletten en botten in haar collectie, onder andere in de prachtige walviszaal, die in 2014 is geopend. De meeste van deze skeletten hebben een speciaal verhaal, zoals Johanna, de eerste bultrug die ooit in Nederland aanspoelde en 'tamme' dolfijn Zafar die in 2020 in de haven van Amsterdam verbleef. Deze gewone vinvis had geen speciaal verhaal, maar paste  paste uiteindelijk nog beter in deze collectie dan gedacht. Achteraf bleek dit namelijk een record-brekende walvis te zijn! Na anderhalve dag werken werden alle botten, het vlees, het spek en de ingewanden van de aangespoelde gewone vinvis van het strand gehaald. De preparateur Chris van Walen kon nu beginnen met het schoonmaken van de botten. Om de botten helemaal te ontdoen van alle resten vlees, hebben ze ruim drie maanden in een warme Biotex-oplossing gelegen. Hierna kwamen de enorme kaken van de vinvis al naar Ecomare. Hier waren ze sinds 2017 al te bekijken in de walviszaal, boven het potvis skelet. Zo kreeg je al een idee van de enorme omvang van dit dier, de kaken zijn al bijna net zo groot als de gehele potvis! Om de rest van het skelet te prepareren en naar Ecomare te krijgen was meer tijd nodig, ook waren de kosten erg hoog. Om het skelet te vervoeren moest het in zes delen van Friesland naar Texel komen en ook het in elkaar zetten van het skelet zou veel tijd vergen. Daarom begon Ecomare onder andere een online crowdfundingsactie om de komst van het skelet te financieren. Mensen konden een eigen bot sponsoren en kregen hierbij een certificaat. Deze actie bleek populair en sinds juli 2021 was ook de schedel van het dier in Ecomare te vinden. In januari 2021 werd een bijzondere ontdekking gemaakt; Tijdens het in elkaar zetten van het skelet werd ontdekt dat er acht wervels ontbraken. Hierdoor klopt de oorspronkelijke meting van het kadaver niet; er moet maar liefst vijf meter bij opgeteld worden. Ze ging van een geschatte 18 meter lang ineens naar 23 meter lang! Dat betekent dat deze vinvis nu het grootste dier is dat ooit in Nederland is aangespoeld! En ook nog één van de grootste in Europa. Een heel speciaal skelet dus! Het vorige record stamt uit 1895, toen een gewone vinvis van 22,5 meter op het strand bij Callantsoog terechtkwam. De verwondingen van de walvis wijzen erop dat ze twee keer is aangevaren door een schip. De eerste keer moet dodelijk zijn geweest, de tweede keer vond plaats toen het kadaver al aan het ontbinden was. Bij deze tweede aanvaring moeten de wervels uit het lichaam zijn geduwd. De missende wervels zijn nagemaakt door middel van afgietsels om deze alsnog bij het skelet te voegen. Deze valse wervels zijn expres niet overgeschilderd zodat je ze kunt onderscheiden.

 Boven: Een soortgelijk gewone vinvis vrouwtje van zo'n 20 meter lang die ik dichtbij de kust van Zuid-Frankrijk heb gefotografeerd.

Gesponsorde botten

Een balein kon worden gesponsord voor €10,- en een klein bot zoals een vingerkootje of een kleine wervel voor €50,-. Grote botten zoals een bekkenbot, rib of een grote wervel voor €250,- Voor de echt grote botten golden hogere bedragen die werden gesponsord door bedrijven. Zo heeft het Texelfonds de kaken van de walvis gesponsord en Vakantiepark De Krim koos voor de schedel. Als sponsor van een bot ontving je ook een certificaat met het betreffende bot dat je hebt gesponsord. Bij een donatie vanaf €50,- kreeg je ook een uitnodiging voor de opening. Ik heb zelf een borstwervel en een bekkenbot gesponsord, (de certificaten hangen bij mijn walvisverzameling) zo kwam ik dus ook in aanmerking voor de officiële opening! In totaal zijn er 131 botten van de vinvis gesponsord door particulieren. Dit varieerde van baleinen en vingerkootjes tot wervels en ribben. De actie heeft maar liefst €11.509,50 opgebracht!

 Boven: De enorme kaken van de vinvis waren al sinds 2017 te zien in de walviszaal boven het potvisskelet. Evenals de uitnodiging die ik ontving na het sponsoren van verschillende botten van het vinvis skelet.

                                                                Feestelijke opening

De opening van het vinvis skelet begon in het restaurant van Ecomare, waar we onder het genot van koffie en een feestelijk vinvis-gebakje werden ontvangen. De directrice opende met een dankwoord voor alle betrokkenen en alle mensen die de opbouw van het skelet mogelijk hebben gemaakt. Onder hen Michiel Uitdehaag (de burgemeester van Texel), walviskenner/projectleider Adrie Vonk en conservator Pierre Bonnet. De heren ontvingen ook nog een symbolisch cadeau in de vorm van een lavendel plantje. Dit omdat ze tijdens de stranding en berging van de vinvis veel tijd op het strand hebben doorgebracht in de enorme stank van het kadaver. De opening werd vervolgd met presentaties van zowel Adrie Vonk als Pierre Bonnet, waar ik hieronder wat uitgebreider op in zal gaan. Daarna was het dan tijd voor de echte opening. Het enorme skelet van de vinvis paste helaas niet in de walviszaal. Alleen de kaken van de vinvis laten de walvissen in de walviszaal maar klein en nietig lijken. In plaats daarvan hangt het dier achterin het zeeaquarium, recht boven de aquaria. De burgemeester opende het skelet officieel onder het bijzijn van alle genodigden en de pers door een lint door te knippen en toen was daar het moment om het skelet eens goed te bekijken! Het is onbeschrijfelijk hoe groot het dier is! Het skelet neemt bijna de hele lengte van het zeeaquarium in beslag. Vanaf de bovenste verdieping is het mooi in zijn geheel te bekijken. Ook kun je er onderdoor lopen en het van alle hoeken zeer dichtbij bekijken. Er zijn bij het gevaarte een aantal bordjes en schermen geplaatst met meer informatie, filmpjes en een dankwoord voor alle sponsoren. De acht missende wervels zijn nagemaakt en makkelijk te onderscheiden van de rest, wat expres zo is gedaan. Omdat het skelet pas recentelijk is geprepareerd kun je het nog heel sterk ruiken. Dit is een combinatie van de middelen die zijn gebruikt om het skelet te prepareren en de olie die nog in de botten zit. Iedereen die ooit een walvis skelet heeft bezocht kent deze aparte geur wel, maar bij dit exemplaar is het echt heel aanwezig omdat het zo groot en vers is. 

 Boven: Het skelet neemt bijna het hele aquarium in beslag en is echt immens groot! De acht kunstwervels zijn duidelijk zichtbaar.

 Lezingen en Presentaties

De eerste lezing was van Adrie Vonk, groot walviskenner en projectleider. Hij gaf eerst wat algemene informatie over de diersoort. De bouw van vinvissen en wat de gewone vinvis zo speciaal maakt; de witte wang" zoals hij het noemde. Gewone vinvissen zijn namelijk asymmetrisch gekleurd. De onderkaak en baleinen zijn grijs of zwart aan de linkerkant en wit aan de rechterkant. De witte kant gebruikt het dier om vissen af schrikken. De dieren zwemmen cirkels om de vissen heen met de witte zijde aan de binnenkant om ze zo tot een compacte bal te jagen, die in één keer kan worden opgeslokt. We kregen ook het verhaal van de walvis te zien. Een soort reconstructie van hoe de laatste dagen van haar leven eruit moeten hebben gezien en wat er gebeurde nadat het dier was overleden. Er is berekend welke route het dier heeft gezwommen en waar ze door het schip moet zijn getroffen. Bloedstolsels in het lichaam geven aan dat het dier nog leefde toen het de eerste keer door een schip werd geramd. De tweede keer was het dier al aan het ontbinden waardoor de acht wervels los kwamen na de botsing met het tweede schip. Hierbij was de boodschap ook dat we hopelijk stil zouden staan bij de levende soortgenoten van dit dier na het zien van het skelet en dat we hopelijk inzien dat we zuiniger met deze dieren moeten omgaan. Er werd ook een klein item gespendeerd aan hoe de mens al jaren gefascineerd is door grote vinvissen. In de jaren 50' tot de jaren 70' was er zelfs een dood exemplaar dat op een kar door heel Europa toerde. Er kon dan worden betaald om het dier te zien. Het leuke is dat mijn moeder zich dit nog goed kan herinneren en dat mijn oom nog foto's heeft van dit dier! Pierre Bonnet nam ons daarna nog wat meer in detail mee naar de bewuste dag in augustus toen het kadaver aanspoelde. Praatte over de mensen die er bij betrokken waren en over het proces om te zorgen dat het dier naar Ecomare kon komen. Dit was namelijk niet makkelijk; omdat het dier in verre staat van ontbinding was werd het gezien als een gevaar voor de volksgezondheid. Als het iets verderop was aangespoeld was het zelfs zeer waarschijnlijk dat het kadaver meteen was geruimd. Met hulp van de burgemeester zijn de resten toch veilig gesteld. Later bleek alleen dat hij het kadaver had moeten inklaren bij de douane voor men begon met het schoonmaken en vervoeren, omdat het dier oorspronkelijk niet uit Nederland kwam. Tijdens het hele proces hebben tientallen medewerkers en vrijwilligers geholpen. Zo ook speciaal overgevlogen experts om het kadaver zo snel mogelijk van het strand af te krijgen. Tijdens dit hele proces was er ook personeel van Ecomare aanwezig om educatie te geven aan alle mensen die uit nieuwsgierigheid waren komen kijken naar de walvis. Eigenlijk zou preparateur Chris Walen ook nog vertellen over zijn werk aan het skelet, maar hij was helaas afwezig. Wel kwam er nog wat extra informatie en uitleg na de opening. Uiteindelijk bleek de gewone vinvis dus toch nog een speciaal verhaal te hebben. De grootste walvis die ooit is aangespoeld in de geschiedenis van Nederland en daarmee ook één van de grootste aangespoelde walvissen van Europa! Zo past dit dier toch nog zeer goed in de bijzondere collectie van Ecomare tussen alle walvisachtigen met een speciaal verhaal. Het is in ieder geval een prachtige aanvulling aan het museum en ik raad iedereen aan dit enorme skelet met eigen ogen te komen bekijken!  

 Boven: Walviskenner/projectleider Adrie Vonk en conservator Pierre Bonnet. Chris Walen was helaas afwezig. Er werd een foto getoond van de vinvis die tot eind jaren 70' door heel Europa toerde. De laatste twee foto's heeft mijn oom gemaakt toen deze vinvis in ons dorp kwam.