Aquário Vasco da Gama  

Inleiding 

Dit jaar was Portugal aan de beurt in mijn tour naar verschillende dolfinaria en aquaria. Zowel het dolfinarium van Zoo Lisboa en het grootste oceanarium van Europa liggen allebei in Lissabon, ideaal dus! Het was dan ook geheel bij toeval dat ik dit kleinere aquarium vond, toen ik wat aan het rondkijken was op Google Maps in de omgeving. Vreemd dat er in dezelfde stad wel 3 aquaria/dierenparken zijn dacht ik meteen. Aquário Vasco da Gama is echter meer een cultureel uitje. Het is één van de oudste aquaria ter wereld. Het is gelegen in Dafundo, parochie van Cruz Quebrada-Dafundo in Lissabon, Portugal. Het is een openbaar aquarium en maakt deel uit van de Marinha Culturele Commissie. Het is dan ook een combinatie tussen een museum en een aquarium, iets wat je wel vaker ziet. Het is een klassiek aquarium in een prachtig oud gebouw, omgeven door een mooie botanische tuin met bloemen, een vijver en kunst. Het ligt als het ware gewoon aan de straat, waardoor het als een soort oase opdoemt. Het aquarium is een ode aan Vasco da Gama, een Portugese ontdekkingsreiziger. Hij leidde de eerste expeditie van Portugal naar India, een absolute mijlpaal in de geschiedenis. Ook had hij een fascinatie voor de oceaan en haar bewoners. Er zijn verschillende stukken uit zijn eigen collectie te zien in het museum, waaronder walvisachtigen (zoals jullie weten ben ik gefascineerd door walvisachtigen in musea, dus wat een ontdekking was dit!) evenals 4000 verschillende vissen en zeedieren.

Het was een lang gekoesterde wens van de Portugezen om een zeeroute van Afrika naar India te vinden en zo te kunnen profiteren van de specerijenhandel. Vasco da Gama durfde het aan in 1497. Het was een gevaarlijke en door sommigen zelfs als onmogelijke beschreven route. De lengte van de reis en schrikwekkende stormen rond Kaap de Goede Hoop droegen hier aan bij. Na een schrikbarende tocht van meer dan een jaar lukte dit en werd Vasco de eerste Europeaan die India bereikte via zee. Ook werd met deze reis voor het eerst aangetoond dat Europa en Azië verbonden waren via een zeeroute, een mijlpaal in de wereldgeschiedenis. Er is weinig bekend over zijn vroege leven, behalve zijn fascinatie voor de zee en alles wat daarin leefde. Vasco heeft nog verschillende andere ontdekkingstochten geleid na zijn eerste reis. Zijn avonturen zijn als die uit een boek, met maritieme gevechten, zeebevingen en het ontdekken van nieuwe plaatsen. In 1524 bezocht Vasco de stad Kochi in India, waar hij Malaria opliep. Dit werd hem helaas fataal en hij is op kerstavond gestorven op 64-jarige leeftijd. Zijn nalatenschap ligt met name in zijn eerste reis naar India. Vasco da Gama toonde aan dat het wereldbeeld van de toonaangevende Griekse geograaf Ptolemaeus onjuist was. Diens opvatting dat de Indische Oceaan door land omgeven werd, was na meer dan 1000 jaar achterhaald door de feiten. In de Braziliaanse stad Rio de Janeiro bestaat een voetbalclub genaamd CR Vasco da Gama. De club is in 1898 opgericht door Portugese immigranten. In Lissabon is in 1998, 500 jaar na de ontdekking van de zeeroute naar India, de Vasco da Gama-brug naar hem genoemd. Ook de Torre Vasco da Gama draagt zijn naam. In 1898 werd het aquarium in zijn naam geopend, wat naar mijn mening het mooiste eerbetoon is aan deze unieke man.

                                                            Voorzieningen

De setting van het aquarium in een historisch gebouw doet me heel erg denken aan andere oude aquaria in Europa. Een groot aantal hiervan komen ook voor in mijn vorige blogs. Bijvoorbeeld het aquarium in Varna, het museum van Luik, maar ook die in Zoo Berlin, Artis en Pairi Daiza. De mix van aquaria en de oude architectuur voelt heel nostalgisch, het lijkt bijna of er maar twee soorten aquaria bestaan in Europa. De historische zoals deze in prachtige oude gebouwen en dan juist de hele moderne en enorme complexen, die recenter zijn gebouwd.  De combinatie van een museum en een aquarium werken ook altijd erg goed naar mijn mening. Het is een stuk educatiever dan een dierentuin, maar nog steeds een leuk uitje voor iedereen, met name dankzij de dieren. Het aquarium bestaat uit een ontvangsthal met wat kleinere bakken en vitrines. Vervolgens kom je in een gang waar je aan beide kanten verschillende soorten aquaria kunt vinden. Er is een leuke combinatie tussen klassieke aquaria die in de muur gevestigd zijn, maar ook losse bassins, aanraak bakken en een enorme reuzeninktvis op sterk water! Na deze gang kom je in een grote ruimte met een stenen bassin in het midden van de kamer, omgeven door aquaria in de muur van allerlei maten. Hier zijn met name de lokale soorten te zien. Vervolgens heb je de keuze naar het museum gedeelte te lopen, of het laatste gedeelte van het aquarium; een lange gang met grote bassins. Hoewel het een ouderwets aquarium is, zijn er verschillende moderne elementen gebruikt. Zo zijn er interactieve ruimtes met verschillende leuke spelletjes voor kinderen. Waaronder een groot scherm, waarbij je op een computer je eigen vis kunt inkleuren en deze vervolgens 'los kunt laten' op het grote scherm. Je ziet dan je eigen gekleurde vis zwemmen. Een hele leuke toevoeging, die ik eerder in het grote oceanario had verwacht! Ook is er een klein restaurantje waar je zowel gebak als warme maaltijden kunt kopen, met een uitzicht op de zee. Het aquarium is niet groot, zeker niet dagvullend, maar daar is de prijs ook naar ingesteld. 

                                                             Aquarium

Hier werd ik positief verrast! Ik verwachte wat simpele soorten, met name lokale soorten zoals ik zo vaak heb gezien in dit soort aquaria. Niks was minder waar! De collectie is zeer uitgebreid en uiteenlopend met allerlei verschillende soorten! Waaronder hele populaire soorten zoals een enorme octopus, verschillende rifvissen, haaien en salamanders, maar ook hele zeldzame soorten zoals de sidderaal, grote rafelvis en verschillende kleine soorten die ik nog nooit eerder had gezien. Ook waren veel van deze dieren al heel erg oud, te zien aan het formaat en de staat van de schubben. Deze dieren zitten hier waarschijnlijk al tientallen jaren, wat aangeeft dat ze goed worden verzorgd. Alles zag er ook heel goed uit, voor zover ik dat kan beoordelen. Geen vale, kapotte of gestresste vissen. Alle aquaria hadden de juiste beplanting, beschutting en eventueel zelfs verrijking voor de dieren. Hoewel dit duidelijk met een kleiner budget is dan het grote oceanarium, was ik echt positief verrast over hoe goed alles er bij zat! Iets wat ik zeker ook anders heb meegemaakt bij de wat kleinere en oudere aquaria. De collectie is een mooie mix van kleine, grote, kleurrijke en lokale soorten. Ik heb zelfs het idee dat ik meer verschillende soorten heb gezien dan in het grote oceanarium van Lissabon dat ik later in de week bezocht. Dit omdat in het grote oceanarium vooral hele grote bassins te zien waren, met hele grote vissen. Daarbij vallen de kleinere soorten en rifvissen een stuk minder op.  Bij Aquário Vasco da Gama kun je deze soorten juist wat beter zien en wat rustiger bekijken.

                                                           Museum

Het museumgedeelte was werkelijk prachtig! Het hoogtepunt is een prachtige historische ruimte met grote houten vitrines en modellen van verschillende zeeschildpadden in het midden van de kamer. De sfeer voelt als die van een 'echt' museum. In de vitrines is zowel informatie over Vasco da Gama te zien als verschillende collectie-stukken. Er wordt wat aandacht besteed aan zijn reizen en wat hij daar zoal heeft gezien, maar ook aan de lokale soorten. Er is echt van alles om te bekijken, zowel uit de collectie van Vasco zelf als andere stukken die iets te maken hebben met de geschiedenis van de regio of de lokale flora en fauna. Naast deze ruimte is er nog een grote, donkere ruimte met grote vitrines. Hierin kun je verschillende opgezette dieren, skeletten en modellen van dieren zien. Er zijn twee grote vitrines volledig geweid aan cetacea, Hier kun je de lokale soorten zien zoals de tuimelaar, gestreepte dolfijn, gewone dolfijn, bruinvis, grijze dolfijn of gramper en twee verschillende spitsdolfijnen. Ook zijn er modellen van de dwergpotvis en de kleinste potvis te zien, evenals een gepreserveerde foetus van een dwergvinvis. Verder staan er opgezette versies van allerlei verschillende vogels, zoogdieren en vissen. Er is een enorm scherm in de kamer, waarbij je een groot deel van de collectie kunt oproepen en er een gedetailleerde 3D scan van kunt zien. Deze kun je ook zelf draaien om alle verschillende hoeken goed te bekijken, hierbij staat dan ook extra informatie over ieder specimen. Hoogtepunten naast de walvisachtigen ware de enorme lederschildpadden en twee hengelvissen op sterk water, dit zijn de vissen die in de diepzee leven met een 'lampje' aan hun hoofd. Deze had ik nog nooit in het echt gezien! Dit aquarium heeft mij echt positief verrast, met zowel de levende als de museumcollectie! Zeker aan te raden om te bezoeken wanneer je in Lissabon bent, zelfs als je al naar de grotere dierenparken geweest bent.